SMART doelen stellen is niet nodig (zie vorige blog), maar specifieke en uitdagende doelen kunnen je zeker verder helpen. En als je iets moeilijk vindt, bijvoorbeeld omdat het nieuw voor je is dan werken leerdoelen beter. Maar hoe je dan leerdoelen stelt, daar gaat deze blog over. Of beter gezegd, daar maakt die een begin mee.
De eerste stap bij het stellen van een leerdoel is om te bepalen of het wel een leerdoel is. Dit klinkt wel wat dubbelop, maar omdat prestatiedoelen zo ingeslepen zijn worden veel prestatiedoelen ten onrechte aangezien voor een leerdoel. Een voorbeeld: “Ik wil binnen 1 week een draaitabel kunnen maken in Excel”. Dit lijkt een leerdoel, maar is het niet. Bij een leerdoel benoem je duidelijk dat je iets wil leren. Dus “Ik wil leren om een draaitabel te maken in Excel” is wel een leerdoel.
Een leerdoel beschrijft welke competentie (het vermogen om iets te kunnen doen) je wilt ontwikkelen. Waarom is het zo belangrijk om expliciet te benoemen dat het om leren gaat? Dus dat je benoemt dat je Excel wil leren en niet dat je het binnen een bepaalde tijd wil kunnen. De belangrijkste reden hiervoor is dat als je in je doel duidelijk benoemt dat het om leren gaat (zie ook het kort experimentje hieronder) dit je gedachten en gevoelens beïnvloedt.
Kort experimentje
1. Bedenk iets wat je zou willen kunnen, maar nog niet (goed) kan omdat je het lastig vindt.
2. Formuleer het als “Ik wil….”
3. Wat voel je en denk je als je dit doel voor ogen houdt. Schrijf dit kort op.
4. Verander nu je doel, maar er van “Ik wil leren…”
5. Wat voel je en denk je als je dit doel voor ogen houdt. Schrijf dit kort op.
6. Wat zijn de verschillen?
Als je het experiment hebt gedaan, zul je merken dat het verschillend formuleren van je doelen effect heeft. Uiteraard zijn deze effecten per persoon en het doel dat je gebruikt anders. Maar over algemeen blijkt dat wanneer je iets als een leerdoel formuleert je meer open staat voor verschillende ervaringen en nieuwsgieriger wordt. Ook kun je beter omgaan met tegenslagen, omdat als iets niet lukt je dit als onderdeel ziet van een leerproces. Stel je maar voor dat je piano speelt, als je een concert geeft kun je wel door de grond zakken als je drie noten achter elkaar misslaat, maar tijdens een pianoles maakt dit duidelijk dat je dit stuk nog beter moet oefenen. Met een leerdoel richt je je dus meer op het proces, waardoor je beter verwerkt wat er gebeurt in het leerproces. En als laatste heb je meer oog voor de verschillende manieren waarop je aan dit doel kan werken. Dus de eerste stap in het stellen van leerdoelen is om het verschil te ervaren tussen gericht zijn op leren (leergericht) of meer op het resultaat (prestatiegericht). Het woord “leren” kun je ook vervangen door woorden die je beter bij je passen, zoals “ontwikkelen”, “groeien”, “onder de knie krijgen”, etc. Dit alleen maar omdat sommige niet zulke prettige herinneringen hebben aan school en leren.
Als je een leerdoel hebt geformuleerd waarin je benoemt wat je wil leren is de eerste stap gezet. In de meeste gevallen kun je het doel nog wel verder aanscherpen, daarover meer in de volgende blog.